Τι κοινό μπορεί να έχουν ο φλοιός ενός πορτοκαλιού, ένα κουκούτσι ελιάς και μια φλούδα από πατάτα; Φαινομενικά τίποτα, εκτός από το ότι αποτελούν όλα μαζί οργανικά υπολείμματα που πετιούνται γρήγορα, για να καταλήξουν στον κάδο και τη χωματερή, επιβαρύνοντας την ατμόσφαιρα και αυξάνοντας την τρύπα του όζοντος, σε βάρος της ζωής του πλανήτη.
Σε αυτή την ανθυγιεινή «πολυτέλεια» της απόρριψης των οργανικών αποβλήτων εστιάζει η έρευνα των επιστημόνων. «Η σταδιακή ζύμωση που υφίστανται τα οργανικά υπολείμματα δημιουργεί μεθάνιο, βιοαέριο, είκοσι φορές χειρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα ως αέριο του θερμοκηπίου» εξηγεί στην “A” της Κυριακής ο καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και δημοτικός σύμβουλος Χαλανδρίου Γεράσιμος Λυμπεράτος. Σύμφωνα δε με τον κοινοτικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό, υπάρχει δέσμευση να μειωθεί η ταφή ζυμώσιμων οργανικών κατά 50% έως το 2020, ενώ ο εθνικός σχεδιασμός είναι 65%.
Το κίνητρο λοιπόν για την αξιοποίηση των οργανικών υπολειμμάτων είναι κάτι παραπάνω από ισχυρό. Σε δήμους της Αττικής εφαρμόζονται προγράμματα συλλογής οργανικών αποβλήτων με σκοπό την αξιοποίησή τους, καθώς όπως έχει υπολογιστεί το 50% των οικιακών απορριμμάτων αποτελείται από οργανικά απόβλητα (υπολείμματα φρούτων, λαχανικών, µαγειρεµένου φαγητού κ.λπ.).
Waste4think
Ο Δήμος Χαλανδρίου πρωτοπορεί στον τομέα της ανακύκλωσης, καθώς είναι ο μοναδικός δήμος από όλη την Ελλάδα που επιλέχθηκε μαζί με άλλους τρεις ευρωπαϊκούς δήμους (Cascais Πορτογαλίας, Zamudio Ισπανίας, Seveso Ιταλίας) και 18 συνεργαζόμενους φορείς, για την πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος Waste4think, που έχει ως στόχο να διερευνηθούν διαφορετικές περιπτώσεις αξιοποίησης και διαχείρισης οικιακών απορριμμάτων.
Το Waste4think αποτελεί ένα πρόγραμμα συλλογής οικιακών ζυµώσιµων απορριμμάτων, μια πρωτοβουλία που υλοποιείται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο του HORIZON 2020. Η διάρκεια του προγράμματος είναι 3 χρόνια και διενεργείται σε συνεργασία µε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Στόχος του προγράμματος, όπως ανέφερε ο κ. Λυμπεράτος, είναι η παραγωγή προϊόντος που θα επιφέρει κέρδος και, εκτός από τη μείωση της ρύπανσης, θα έχει ανταποδοτικότητα για τους δημότες.
Σήμερα στο πρόγραμμα συμμετέχουν 240 οικογένειες (1.000 κάτοικοι) με σκοπό να επεκταθεί σταδιακά σε όλους τους δημότες Χαλανδρίου, ενώ στους δύο μήνες εφαρμογής του το Waste4think φαίνεται να έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των δημοτών για την ανακύκλωση, αν κρίνει κανείς από τον αριθμό αιτήσεων συμμετοχής που καθημερινά αυξάνεται.
Σε μια ανοιχτή εκδήλωση ενημέρωσης των πολιτών στις 12 Δεκεμβρίου 2016 μοιράστηκαν οι οικιακοί κάδοι συλλογής οργανικών απορριμμάτων στους δημότες που συμμετέχουν, μαζί με τα αντίστοιχα «κλειδιά» που τους ανοίγουν.
Έτσι, η φλούδα από την πατάτα συναντά τον φλοιό του πορτοκαλιού και μαζί με άλλα οικιακά ζυμώσιμα απορρίμματα συλλέγεται στον ειδικό οικιακό κάδο σε βιοδιασπώμενη σακούλα φτιαγμένη από πατάτα, για να μεταφερθεί στον εξωτερικό καφέ κάδο.
Τα υπολείµµατα µαγειρεµένου φαγητού (εκτός από κόκαλα), φρούτα, λαχανικά και χρησιµοποιηµένα χαρτιά κουζίνας μπορούν να αξιοποιηθούν με το πρόγραμμα Waste4Think
Στους καφέ κάδους, που αντιστοιχούν σε δύο ή τρεις οικογένειες και ανοίγουν με ειδικό κλειδί, συλλέγονται κάθε τρεις ημέρες τα οικιακά απορρίμματα από τον Δήμο Χαλανδρίου, και με ειδικό απορριμματοφόρο, το οποίο σε λίγο καιρό θα κινείται με βιοαέριο, κατευθύνονται στη μονάδα ξήρανσης και τεμαχισμού, όπου σε εξειδικευμένο ξηραντήρα - τεμαχιστή δημιουργείται ένα προϊόν που ονομάζεται FORBI (βιομάζα από υπολείμματα τροφών).
Η συλλογή γίνεται πόρτα πόρτα, καθώς οι κάδοι έχουν «ονοματεπώνυμο», όπως σημείωσε χαριτολογώντας ο κ. Λυμπεράτος. Ο διαχωρισμός των οικιακών αποβλήτων γίνεται απευθείας στην πηγή, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό που μειώνει το κόστος μεταφοράς τους και εξασφαλίζει την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος, χωρίς να εμπλέκεται με σύμμικτα απορρίμματα.
Στη συνέχεια μετά την απαιτούμενη επεξεργασία στον ξηραντήρα-τεμαχιστή, το προϊόν που παράγεται είναι μειωμένο σε βάρος και όγκο, με αποτέλεσμα να μειώνεται κατά πολύ το κόστος μεταφοράς του. Επιπλέον, με την ξήρανση στην οποία υπόκειται, διασφαλίζεται η αποθήκευσή του για μεγάλα χρονικά διαστήματα, χωρίς αλλοιώσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ένα προϊόν «προ-διαλεγμένο στην πηγή καθαρό οργανικό κλάσμα, το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί» τόνισε ο καθηγητής προσθέτοντας ότι η αξιοποίηση του FORBI με παράλληλη ανακύκλωση χαρτιού, χαρτονιού (που είναι στον σχεδιασμό του δήμου) θα σημάνει πρακτικά την εξαφάνιση της ανάγκης του ΧΥΤΑ, καθώς αυτό που θα απομένει τελικά για να θαφτεί θα είναι λιγότερο από το 5 - 10% των οικιακών απορριμμάτων.
FORBI: Εναλλακτικοί τρόποι αξιοποίησης και κυκλική οικονομία
Με την παραγωγή FORBI, ο δήμος από δημιουργός αποβλήτων μετατρέπεται σε παραγωγό προϊόντος, που μπορεί να αποφέρει κέρδος. Ένα υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας δηλαδή, με μηδενική οικονομική επιβάρυνση για τον δήμο.
Τρόποι αξιοποίησης του FORBI:
Να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή βιοαερίου, δηλαδή βιοκαύσιμου, για την κίνηση των απορριμματοφόρων του δήμου. Εντός των ημερών, μάλιστα, παραλαμβάνονται δύο απορριμματοφόρα από τον Δήμο Χαλανδρίου, που θα λειτουργούν με φυσικό αέριο και βιοαέριο. Ο Δήμος Χαλανδρίου σε συνεργασία με εταιρεία στα Μέγαρα όπου θα παράγεται βιοαέριο από το συγκεκριμένο υλικό FORBI στοχεύει μέσα στο επόμενο εξάμηνο να μπορεί να εξασφαλίσει την κίνηση των απορριμματοφόρων με βιοκαύσιμο.
Να αξιοποιηθεί για την παραγωγή βιοϋδρογόνου, δηλαδή, καθαρού καύσιμου, με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Θα δοκιμαστεί, επίσης, η δημιουργία Hythane (85% μεθάνιο, 15% υδρογόνο), ενός μείγματος υδρογόνου και μεθανίου με πολύ καλές αποδόσεις ως βιοκαύσιμο, καθώς και η παραγωγή βιοαιθανόλης, είδος υγρού καυσίμου, που αντικαθιστά μέρος της βενζίνης.
Να χρησιμοποιηθεί ως κομπόστ, ή ζωοτροφή, ή για την παραγωγή ενεργού άνθρακα, υλικό προσροφητικό για τον καθαρισμό του νερού ή αποβλήτων.
Για την παραγωγή μικροβιακών κυψελίδων καυσίμου, δηλαδή απευθείας ηλεκτρικής ενέργειας. Αν αυτό επιτευχθεί, τότε... μια φλούδα από πατάτα και άλλα οικιακά υπολείμματα θα μπορεί να ανάψει μια λάμπα.
Το όφελος είναι τριπλό: περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονομικό, ενώ μπορεί να δουλέψει στη βάση της αποκεντρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων, δηλαδή την τοπική τους αξιοποίηση με ενεργή εμπλοκή των πολιτών στη διαδικασία της ανακύκλωσης.
Ενημέρωση και ενεργή εμπλοκή των πολιτών
Απαραίτητο στοιχείο για την επιτυχία κάθε προγράμματος ανακύκλωσης είναι η ενεργή εμπλοκή των πολιτών, με στόχο την εξάπλωση ενός δικτύου Waste4think σε όλο το Χαλάνδρι. Στο πλαίσιο του Waste4think περιλαμβάνονται δράσεις που αφορούν εκπαιδευτικά προγράμματα με εφαρμογές που θα απευθύνονται σε μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου, ή σε πολίτες τόνισε ο κ. Λυμπεράτος. Οι εφαρμογές αυτές μπορεί να είναι παιχνίδια για τάμπλετ, ή Η/Υ, που θα προάγουν την κυκλική οικονομία και την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων.
Μια άλλη παράμετρος που διερευνάται είναι η ανταποδοτικότητα της ανακύκλωσης στους πολίτες, με ελάφρυνση για παράδειγμα, των δημοτικών τελών, κάτι που δοκιμάζεται στο εξωτερικό σε δήμους της Ιταλίας και της Ισπανίας με σκοπό να δοθούν επιπλέον κίνητρα στους πολίτες.
Στα σχέδια του Δήμου Χαλανδρίου -του δεύτερου σε επίπεδα ανακύκλωσης στην Αττική-, περιλαμβάνεται η χωριστή ανακύκλωση χαρτιού και χαρτονιού σε ειδικούς κάδους με κλειδί, σε ένα πρόγραμμα που θα ξεκινήσει πιλοτικά στην Τούφα και το κεντρικό Χαλάνδρι. Παράλληλα, στα σχολεία έχει ξεκινήσει ανακύκλωση με τρεις διακριτούς κάδους, πρόγραμμα που θα συμπληρωθεί με ενημέρωση και καμπάνια για περισσότερη εμπλοκή των δημοτών σε αυτό.
Η ανακύκλωση παραμένει ένα ανεξερεύνητο ακόμα πεδίο ανάπτυξης με μεγάλες δυνατότητες. Όταν το οικολογικό συναντά το οικονομικό ορθό, ένας νέος ορίζοντας ανοίγεται στον τρόπο διαχείρισης της οικιακής καθημερινότητας, με δυνατότητες επέκτασης και στην πραγματική οικονομία, ένας τρόπος ορθολογικής αξιοποίησης που συμβάλλει στην εξοικονόμηση πόρων και στη διασφάλιση ποιοτικότερης ζωής.
Για να δηλώσετε τη συµµετοχή σας στο πρόγραµµα, συµπληρώνετε την αίτηση που υπάρχει στο έντυπο και την καταθέτετε στα ΚΕΠ, στο Δηµαρχείο (Αγ. Γεωργίου 30, ισόγειο στο Πρωτόκολλο) ή τη στέλνετε ηλεκτρονικά στη διεύθυνση w4t@halandri.gr