||Θηλαστικά
Στην Ελλάδα, η ομάδα των θηλαστικών είναι αυτή που έχει μελετηθεί περισσότερο από τις άλλες. Υπάρχουν συνολικά 115 καταγεγραμμένα είδη (102 χερσαία, 13 θαλάσσια) και αποτελούν το 50% των ειδών της Ευρώπης.
Στην κατηγορία κρισίμως κινδυνεύοντα (critically endangered) έχουν ταξινομηθεί 3 είδη:
1. Ο Λύγκας (Lynx lynx)
Υπάρχουν μόνο μεμονωμένα άτομα και δεν μπορεί να βεβαιωθεί η παρουσία μόνιμου αναπαραγωγικού πληθυσμού.
2. Η Μεσογειακή Φώκια (Monachus monachus)
Είναι το πιο σπάνιο από τα 33 είδη φώκιας που υπάρχουν στον κόσμο. Αποτελεί το πιο απειλούμενο θαλάσσιο θηλαστικό της Ευρώπης και συγκαταλέγεται στα πλέον απειλούμενα είδη του πλανήτη. Από τα 600 άτομα που έχουν απομείνει σε όλο τον πλανήτη, τα 250-300 άτομα της φώκιας μονάχους (δηλαδή ο μισός πληθυσμός της), βρίσκεται στην Ελλάδα. Το είδος παρατηρείται σε όλη την παράκτια και νησιωτική ζώνη της Ελλάδας, δείχνοντας προτίμηση σε απομονωμένες, βραχώδεις και δυσπρόσιτες νησίδες ή ακτές. Οι μεγαλύτεροι και καλύτερα μελετημένοι τοπικοί πληθυσμοί φώκιας στην Ελλάδα είναι αυτοί της ευρύτερης περιοχής του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου, Βορείων Σποράδων (50 άτομα) και του νησιωτικού συμπλέγματος Κιμώλου – Πολυαίγου στις νοτιοδυτικές Κυκλάδες (50 άτομα). Σημαντικοί αναπαραγόμενοι πληθυσμοί έχουν καταγραφεί επίσης στην περιοχή της Βόρειας Καρπάθου και Σαρίας στα Δωδεκάνησα (περίπου 25 άτομα) και στα νησιά του Ιονίου (Ζάκυνθος – Κεφαλονιά). Τα τελευταία χρόνια ένας πάρα πολύ σημαντικός πληθυσμός μεσογειακής φώκιας, ο οποίος εκτιμάται σε τουλάχιστον 60 άτομα, έχει ανακαλυφθεί στο νησί της Γυάρου στις Κυκλάδες.
Η μελέτη της κατανομής της μεσογειακής φώκιας στην Ελλάδα έχει γίνει από τη MOm http://www.mom.gr ( μη κυβερνητική περιβαλλοντική οργάνωση για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας).
3. Το ελάφι (Cervus elaphus)
Πηγή: oscar-kiko-izi.blogspot.com
Σημαντικό αριθμό κόκκινων ελαφιών (Cervus elaphus)- περίπου 700-, διατηρεί η Πάρνηθα, τα οποία μαζί με τα λίγα ελάφια που απαντούν στην Ροδόπη, συγκροτούν τους μοναδικούς πληθυσμούς του είδους αυτού στην Ελλάδα.
Στην κατηγορία κινδυνεύοντα (endangered) ταξινομήθηκαν13 είδη, μερικά από αυτά παρατίθενται παρακάτω:
Ενδημικό της Κρήτης και μοναδικό ενδημικό θηλαστικό της Ελλάδας. Η μυγαλή θυμίζει ποντίκι, αν και δεν ανήκει στα τρωκτικά αλλά στα εντομοφάγα. Ζει μόνο στους ορεινούς όγκους των Λευκών Ορέων του Ψηλορείτη και της Δίκτης εδώ και 1,5 εκατ. χρόνια.
Το κοινό δελφίνι είναι ένα από τα 4είδη δελφινιών ( μαζί με το σταχτοδέλφινο, ζωνοδέλφινο και ρινοδέλφινο) που ζουν στη χώρα μας. Κάποτε ήταν το πιο διαδεδομένο είδος δελφινιού στην Ελλάδα, όμως τα τελευταία 40 χρόνια έχει υποστεί σοβαρή μείωση. Σήμερα, το κοινό δελφίνι συναντάται στο Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος, και συγκεκριμένα στο εσωτερικό Ιόνιο, στον Κορινθιακό κόλπο όπου ζει σε μεικτές ομάδες με τα ζωνοδέλφινα, στο Θρακικό Πέλαγος, στις Β. Σποράδες, στον Ευβοϊκό Κόλπο, στα Δωδεκάνησα, στις Κυκλάδες, στο βορειοανατολικό Αιγαίο και στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Οι βασικές απειλές που αντιμετωπίζει το κοινό δελφίνι είναι η διαθεσιμότητα τροφής που είναι μειωμένη λόγω υπεραλίευσης, αλλά και η παράνομη αλιεία και η υποβάθμιση του ενδιαιτήματος.
6. H ασιατική τρανονυχτερίδα (Eptesicus bottae)
Είναι πολύ σπάνιο είδος στην Ελλάδα και έχει βρεθεί σε μόνο 7 θέσεις στη Ρόδο. Δεν έχει διερευνηθεί εάν υπάρχει σε άλλες περιοχές της Ελλάδας καθώς η πληθυσμιακή του κατάσταση είναι σχεδόν άγνωστη. (Αθήνα 2010, Μελέτη βιοποικιλότητας στη Ρόδο).
7. Tο τσακάλι ή αλλιώς χρυσό τσακάλι (Canis aureus)
Πηγή: www.gpeppas.gr
Συναντάται στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Ο πληθυσμός της Ευρώπης εντοπίζεται κυρίως στη βαλκανική χερσόνησο. Στην Ελλάδα, είναι το πιο σπάνιο σαρκοφάγο και απαντάται (με συνολικό αριθμό που δεν ξεπερνάει τα 1500 ζώα) κυρίως σε Έβρο, Βιστωνίδα-Νέστο, Κερκίνη και κεντρική Μακεδονία, Χαλκιδική, Φωκίδα, Πελοπόννησο και Σάμο (το μοναδικό νησί). Το WWF Ελλάς (www.wwf.gr) σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Καλλιστώ (http://www.callisto.gr ), το 2008-2009, παρουσίασαν την πλήρη καταμέτρηση και καταγραφή των πληθυσμών τσακαλιού στη Χαλκιδική και την Πελοπόννησο, με στόχο την αποτελεσματικότερη προστασία του είδους. http://www.wwf.gr).
8. Η αρκούδα (Ursus arctos)
Πηγή: 10gym-laris.lar.sch.gr
Η γεωγραφική κατανομή της αρκούδας καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της οροσειράς της Πίνδου καθώς και την οροσειρά της Ροδόπης σε μια συνολική έκταση περίπου 13.500 τετ. χλμ. Το ελάχιστο μέγεθος του πληθυσμού υπολογίζεται σε 190-260 ζώα περίπου, με τάσεις ανάκαμψης σε ορισμένες περιοχές της Πίνδου. Η χώρα μας φιλοξενεί το 50% του πληθυσμού της καφέ αρκούδας στη δυτική και νότια Ευρώπη. Έχει ήδη εξαφανιστεί από πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης, όπως Δανίας, Μ. Βρετανίας, Γερμανίας, Ελβετίας, Αυστρίας και πρόσφατα από τη Γαλλία. Σήμερα στην Ελλάδα, η καφέ αρκούδα προστατεύεται από το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ που λειτουργεί στο νομό Φλώρινας (http://www.arcturos.gr ).
9. Ο κρητικός αίγαγρος (Capra aegagrus cretica)
Αποκαλείται και ως κρητικό αγριοκάτσικο ή κρι-κρι. Παλαιότερα ζούσε σε όλη την Κρήτη και κυρίως στα Λευκά Όρη. Σήμερα έχει βρει καταφύγιο στον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς καθώς και στα 3 μικρά νησάκια κοντά της (Θοδωρού, Δίας και Άγιοι Πάντες). Η απειλή για το κρι-κρι ήταν και ο κυριότερος λόγος ανακήρυξης της Σαμαριάς ως εθνικού δρυμού. Το κυνήγι του, απαγορεύεται αυστηρά στο νησί, ωστόσο η ανάμειξή του με την κοινή αίγα απειλεί περισσότερο την εξαφάνιση του. Ο πληθυσμός τους υπολογίζεται στα 700-2000 άτομα.
10. Η βίδρα (Lutra lutra)
Η ευρασιατική βίδρα (Lutra lutra) είναι ένα από τα 13 είδη βίδρας (υποοικογένεια Lutrinae) που υπάρχουν στον κόσμο. Από αυτά πέντε είδη, μεταξύ των οποίων και η ευρασιατική, απειλούνται. Η ευρασιατική βίδρα θεωρείται από τα σπανιότερα και πιο απειλούμενα θηλαστικά της ηπείρου. Είναι ένα μικρόσωμο ζώο που ζει κυρίως στις όχθες των ορεινών ποταμών και των λιμνών, αλλά μόνο όπου τα νερά είναι πολύ καθαρά. Επειδή το είδος αποτελεί σημαντικό δείκτη υγείας των ορεινών υδάτων προστατεύεται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Διάσπαση των πληθυσμών εμφανίζεται στην κεντρική Ελλάδα, ενώ μερικοί και απομονωμένοι πληθυσμοί βρίσκονται στα νησιά Κέρκυρα και Εύβοια.
11. Το πλατόνι (Dama dama)
Πηγή: http://users.otenet.gr
Το πλατόνι είναι το ελάφι της Ρόδου και σύμβολο του νησιού. Σήμερα, υπολογίζεται ότι ζουν στα δάση της Ρόδου περίπου 100-150 ζώα και περίπου 70 στο δήμο Ρόδου σε περιφραγμένους χώρους. Η μείωση του ελαφιού οφείλεται κυρίως στη λαθροθηρία. Επίσης πολλά ελάφια κάηκαν στις πυρκαγιές του νησιού το 1987 και 1992.
12. O φυσητήρας (Physeter macrocephalus)
Πηγή: athamastos.blogspot.com
Η φάλαινα φυσητήρας είναι το θηλαστικό με το μεγαλύτερο εγκέφαλο του ζωικού βασιλείου και ζυγίζει περίπου 8 κιλά. Στην Ελλάδα συναντάται κατά μήκος της Ελληνικής Τάφρου (από τα Δυτικά των Ιονίων νήσων και της Πελοποννήσου έως τα νότια της Κρήτης και τα νοτιοανατολικά της Ρόδου), στο Μυρτώο Πέλαγος και σε περιοχές του Αιγαίου Πελάγους, ειδικά όπου υπάρχουν μεγάλα βάθη. Η Ελληνική Τάφρος είναι η σημαντικότερη περιοχή για τους φυσητήρες στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, στην οποία ζουν ή επισκέπτονται περίπου 200 φάλαινες. Στο σύνολο των ελληνικών θαλασσών ο αριθμός τους δεν υπερβαίνει τα 300 άτομα. Ο αριθμός αυτός πιθανόν να εκπροσωπεί και το μεγαλύτερο μέρος των φυσητήρων που ζουν σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο.
(Πηγή: http://thalassaproject.mom.gr )
Τέλος, στην κατηγορία Τρωτά (Vulnerable) ταξινομήθηκαν 13 είδη, μερικά από αυτά είναι:
13. O λύκος (Canis lupus)
Πηγή: diaviosi.blogspot.com
Κάποτε ήταν το θηλαστικό με τη μεγαλύτερη γεωγραφική εξάπλωση στον πλανήτη, καλύπτοντας σχεδόν όλο το βόρειο ημισφαίριο. Σήμερα, επιβιώνουν δύο είδη λύκων: ο γκρίζος ( Canis lupus ) και ο κόκκινος λύκος ( Canis rufus ). Ο κόκκινος ζει μόνο στις νοτιοανατολικές ακτές των ΗΠΑ και στο Μεξικό, ενώ ο γκρίζος έχει εξάπλωση σε όλο σχεδόν τον πλανήτη. Στη χώρα μας εμφανίζεται το είδος του γκρίζου λύκου με καφέ τρίχωμα και γκρίζα ράχη. Εξαιτίας της συστηματικής του εξόντωσης συναντάται πλέον σε μικρούς πληθυσμούς στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στις σκανδιναβικές χώρες και στα ανατολικά της Ευρώπης. Στην Ελλάδα η εξάπλωσή του εκτείνεται σε όλο σχεδόν το ηπειρωτικό ανάγλυφο της χώρας, βόρεια της Βοιωτίας και αριθμεί τα 700 άτομα. Σημαντική συμβολή στην επανεμφάνιση του λύκου σε περιοχές που είχε μειωθεί δραματικά όπως η Στερεά Ελλάδα, είχε η εξαίρεση του από τα θηρεύσιμα είδη τη δεκαετία του ’90 και η απαγόρευση χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων τη δεκαετία του ’80. Ο λύκος προστατεύεται στο καταφύγιο του Λύκου του Αρκτούρου (http://www.arcturos.gr ), στις Αγραπιδιές Φλώρινας.
14. Ζαρκάδι (Capreolus capreolus)
Στην Ελλάδα απαντάται μόνο στην ηπειρωτική χώρα εκτός της Πελοποννήσου. Έχει όμως εισαχθεί από τη Β. Ελλάδα στο κρατικό εκτροφείο Καλαβρύτων. Επίσης, έχει εισαχθεί και ζει σε ελεύθερη κατάσταση στη βόρεια Εύβοια και στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας. Παρόλο που το κυνήγι του ζαρκαδιού απαγορεύεται σε όλη την Ελλάδα από το 1969, το λαθραίο κυνήγι εξακολουθεί να είναι η σημαντικότερη απειλή για το ζαρκάδι.
15. Ζωνοδέλφινο (Stenella coeruleoalba)
Είναι το πιο συχνά απαντόμενο δελφίνι. Έχει πάρει το όνομά του από τη μαύρη γραμμή σαν ζώνη που ξεκινάει από το μάτι και καταλήγει στη γενετική περιοχή. Ένας υποπληθυσμός ζωνοδέλφινων (περίπου 300-400) ζει στον Κορινθιακό κόλπο, σε μεικτές ομάδες με κοινά δελφίνια και σταχτοδέλφινα. Εμφανίζεται επίσης στην περιοχή των Βόρειων Σποράδων και της Νότιας Κρήτης.
16. Σταχτοδέλφινο (Grampus griseus)
Στην Ελλάδα, συναντάται σε όλες τις ελληνικές θάλασσες, κυρίως στο Μυρτώο Πέλαγος, στη Χαλκιδική, στη θάλασσα των Κυθήρων, στις Βόρειες Σποράδες και την Κρήτη. Είναι το πιο μεγαλόσωμο από τα 4 είδη και ξεχωρίζει από τις χαρακτηριστικές γρατζουνιές του δέρματός του. Τα σταχτοδέλφινα της Μεσογείου δεν έρχονται σε επαφή με αυτά του Δυτικού Ατλαντικού. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για τον πληθυσμό του είδους στις ελληνικές θάλασσες. Ωστόσο, είναι γνωστό, ότι είναι πολύ σπανιότερο από το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο και το κοινό δελφίνι. Τα σταχτοδέλφινα απειλούνται κυρίως από τις αλιευτικές δραστηριότητες, τη χημική ρύπανση καθώς και την κατάποση πλαστικών.
18. Ρινοδέλφινο (Tursiops truncatus)
Είναι το είδος που συναντάται περισσότερο από τα άλλα 3 είδη, στις παράκτιες περιοχές του Ιονίου και του Αιγαίου Πελάγους. Συναντάται επίσης και στον Αμβρακικό κόλπο αλλά ο τοπικός υποπληθυσμός αποτελείται μόνο από 148 άτομα και κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο είδος δελφινιού των ελληνικών νερών, μετά το σταχτοδέλφινο. Η μειωμένη διαθεσιμότητα τροφής λόγω υπεραλίευσης, η παράνομη αλιεία και η κατάποση πλαστικών απορριμμάτων είναι μερικοί από τους λόγους που ευθύνονται για τη δραματική μείωση του Ρινοδέλφινου (περισσότερο από 30% μείωση στη Μεσόγειο από το 1946 - Κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας).